کد خدای ده ما

پای یک مسجد متروک بنای ده ماست   

                                               نوتر از منظره ها مقبره های ده ماست

خانه هامان گلی و پنجره هامان بسته

                                              فقط این مسجد متروک نمای ده ماست
کدخدای ده ما هرچه بگوید حق است
                                              کدخدای ده ما نیست خدای ده ماست
کدخدا را چو خدا قبله حاجت کردیم
                                            کدخدایی و خدایی که بلای ده ماست
ما از این زندگی آخر به خدا خسته شدیم
                                             این صدا مختص من نیست صدای ده ماست
بذر عصیان زدگی مرکز طاعون زدگی
                                             تخم آفت زدگی در گل و لای ده ماست
پدرم از ده بالا که غروب آمد گفت
                                             هرچه بد بختی و درد است برای ده ماست
آی چوپان جوان خسته نباشی بنواز
                                             فقط این نی لبکت لطف و صفای ده ماست

غزل 270 حافظ

نامه‌ی نیما یوشیج به احمد شاملو

۱۴ خرداد ۱۳۳۰
طهران
به احمد شاملو
عزیزِ من، این چند کلمه را برای این می‌نویسم، که این یک جلد “افسانه” از من در پیش شما یادگاری باشد. شما واردترین کس بر کارِ من و روحیه‌ی من هستید و با جراتی که التهاب و قدرت رویت لازم دارد، واردید. اشعار شما گرم و جاندار است و همین علتش وارد بودن شماست که پی برده‌اید. در چه حال و موقعیت مخصوصی برای هر قطعه شعر من دست به کار می‌زنم. مخصوصن چند سطر که در مقدمه راجع به زنده‌گانی خصوصی من نوشته‌اید، به من کیف می‌دهد. شما خوب دریافته‌اید، که من از رنج‌های متناوبی که به زندگانی شخصی خودِ من چسبیده‌است چطور حرف نمی‌زنم. بدون این که خود را با مردم اشتباه کرده خود را گم کرده‌باشم، و در جهنم فراموشی خطرناکی بسوزم. فقط تفاوت بعضی از آدم‌ها با آدم‌های دیگر همین استیلای نهانی است. به همان اندازه که اشتباه مردم در مورد قضاوت در اشعار من به من کیف می‌دهد، از آن کیف می‌برم. در قضاوت هیچ‌ کس در خصوص اشعار من نگران نباشید. اگر زبان مخصوص در اشعار من هست، اگر طبقه‌ی جوان ما چنان با زبان من حرف می‌زنند، که خودشان نمی‌دانند، واگر در کار شعرسازی حرمتی داده باشم، همه از فرمانی هستند، که به درد زخم من نمی‌خورند. یعنی حرف کسی باری از روی دوشی بر نمی‌دارد . من همین قدر باید از عنایتی که جوانان نسبت به کار من دارند، متشکر باشم . اگر اشتباه کرده یا نکرده‌اند، قدر مسلم‌تر اشتباه این که شخص خود من در راه و رسم خود شک بیاورم. چون که این نیست و کار من از هیکل خودم در پیش چشمم روشن‌تر است. همان‌طور تصور کنید که من در پشت سنگر خود جا کرده‌ام، در این حال هر وقت تیری به هدف پرتاب می‌کنم، از کار خودم بیشتر خنده‌ام می‌گیرد، که از تک و تاب مردم به نظرم می‌آید، که در سوراخ مورچه‌ها آب می‌ریزم و تفاوت من با مردم در این است که مردم درباره من فکر می‌کنند اما من این طور زنده‌گی می‌کنم و همه چیز در زنده‌گی است. آیا کافی نیست، که من آدم راه خودم باشم، نه آدمی که هر روز صبح از عقب یکی می‌رود؟ راجع به انسانیت بزرگتری فکر کنید. پیوستگی خود را با آن در راه فهم صحیح آن چیزهایی که مربوط به اساس آن است. آشنا شدن، انتخاب راه و موضوع و مجال جولان بیشتر که اغلب نمی‌دانند، از کجا ممکن است، برای افکارشان فراهم آید از این راه است. پس از آن واردترین کسی به زندگی مردم و خوب و بد افکارشان شما خواهید بود.
نیما یوشیج
از شعرم خلقی به هم آمیخته‌ام
خوب و بدشان به هم در آمیخته‌ام
 
خود گوشه گرفته‌ام تماشا را، کاب
در خوابگه مورچه‌گان ریخته‌ام 

               

                   

 

شرح پریشانی

دوستان، شرح پریشانی من گوش کنید / داستان غم پنهانی من گوش کنید
قصه ی بی سر و سامانی من گوش کنید / گفت و گوی من و حیرانی من گوش کنید
                         شرح این آتش جانسوز نگفتن تا کی؟
                        سوختم، سوختم، این راز نهفتن تا کی؟
 
روزگاری من و دل ساکن کویی بودیم / ساکن کوی بت عربده جویی بودیم
عقل و دین باخته دیوانه ی رویی بودیم / بسته ی سلسله ی سلسله مویی بودیم
                      کس در آن سلسله غیر از من و دل بند نبود
                        یک گرفتار از این جمله که هستند نبود
 
نرگس غمزه زنش اینهمه بیمار نداشت / سنبل پر شکنش هیچ گرفتار نداشت
اینهمه مشتری و گرمی بازار نداشت / یوسفی بود ولی هیچ خریدار نداشت
                      اول آن کس که خریدار شدش من بودم
                         باعث گرمی بازار شدش من بودم
 
عشق من شد سبب خوبی و رعنایی او / داد رسوایی من شهرت زیبایی او
بسکه دادم همه جا شرح دلارایی او / شهر پر گشت ز غوغای تماشایی او
                    این زمان عاشق سر گشته فراوان دارد
                   کی سر برگ من بی سر و سامان دارد؟
 
 
مدتی در ره عشق تو دویدیم، بس است / راه صد بادیه ی درد بریدیم، بس است
قدم از راه طلب باز کشیدیدم، بس است / اول و آخر این مرحله دیدیم، بس است
                          بعد از این ما و سر کوی دلارای دگر
                         با غزالی به غزل خوانی و غوغای دگر
 

 گرچه از خاطر وحشی هوس روی تو رفت / وز دلش آرزوی قامت دلجوی تو رفت
شد دل آزرده و آزرده دل از کوی تو رفت / با دل پر گله از ناخوشی خوی تو رفت
                                حاش لله که وفای تو فراموش کند
                                سخن مصلحت آمیز کسان گوش کند 
                                  

                                        قسمتی ازشعر وحشی بافقی

شهر خالی

         شهر خالی، جاده خالی، کوچه خالی، خانه خالی، 
                جام خالی، سفره خالی، ساغر و پیمانه خالی،

               کوچ کرده دسته دسته  آشنایان عندلیبان. 

              باغ خالی، باغچه خالی، شاخه خالی، لانه خالی، 
                      وای از دنیا که یار از یار می ترسد،

                        غنچه های تشنه از گلزار می ترسد. 
                         عاشق از آوازه ی دیدار می ترسد،
                           پنجه خنیاگران از خار می ترسد.
                           شه سوار از جاده هموار می ترسد،
                           این طبیب از دیدن بیمار می ترسد. 
                

                         ساز ها بشکسته و درد شاعران از  حد گذشته، 
                               سالهای انتظاری بر من و تو بد گذشته.

                            آشنا نا آشنا شد، تا بلی گفتن بلا شد. 
                            گریه کردم ناله کردم، حلقه بر هر در زدم، 
                              سنگ سنگ کلبه ویرانه را بر سر زدم، 
                               آب از آبی نجنبید خفته در خوابی نجنبید.
                                چشمه ها خشکید و دریا خستگی را دم گرفته، 
                                  آسمان افسانه ما را دست کم گرفته، 
                                   جام ها جوشی ندارد، عشق آغوشی ندارد، 
                                     بر من بر ناله هایم هیچ کس گوشی ندارد، ........

                                              هیلا صدیقی

هنوز - سیمین بهبهانی

هنوز . . .
رفتم اما دل من مانده برِ دوست هنوز
می برم جسمی و، جان در گرو اوست هنوز
هر چه او خواست، همان خواست دلم بی کم و کاست
گرچه راضی نشد از من دل آن دوست هنوز
گر چه با دوری ی ِ او زندگیم نیست، ولی
یاد او می دمدم جان به رگ و پوست هنوز
بر سرو سینه ی من بوسه ی گَرمش گل کرد
جان  ‌حسرت زده زان خاطره خوشبوست هنوز.
رشته ی مهر و وفا شُکر که از دست نرفت
بر سر شانه ی من تاری از آن موست هنوز
بکشد یا بکشد، هر چه کند دَم نزنم
مرحبا عشق که بازوش به نیروست هنوز
هم مگر دوست عنایت کند و تربیتی
طبع من لاله ی صحرایی ی ِ خودروست هنوز
با همه زخم که سیمین به دل از او دارد
می کشد نعره که آرامِ دلم اوست هنوز...
 سیمین بهبهانی

سنگ گور سیمین بهبهانی

ای رفته ز دل ، رفته ز بر ، رفته ز خاطر
بر من منگر تاب نگاه تو ندارم
بر من منگر زانکه به جز تلخی اندوه
در خاطر از آن چشم سیاه تو ندارم
ای رفته ز دل ، راست بگو !‌ بهر چه امشب
با خاطره ها آمدهای باز به سویم؟
گر آمده ای از پی آن دلبر دلخواه
من او نیم او مرده و من سایه ی اویم
من او نیم آخر دل من سرد و سیاه است
او در دل سودازده از عشق شرر داشت
او در همه جا با همه کس در همه احوال
سودای تو را ای بت بی مهر !‌ به سر داشت
من او نیم این دیده ی من گنگ و خموش است
در دیده ی او آن همه گفتار ، نهان بود
وان عشق غم آلوده در آن نرگس شبرنگ
مرموزتر از تیرگی ی شامگهان بود
من او نیم آری ، لب من این لب بی رنگ
دیری ست که با خنده یی از عشق تو نشکفت
اما به لب او همه دم خنده ی جان بخش
مهتاب صفت بر گل شبنم زده می خفت
بر من منگر ، تاب نگاه تو ندارم
آن کس که تو می خواهیش از من به خدا مرد
او در تن من بود و ، ندانم که به ناگاه
چون دید و چها کرد و کجا رفت و چرا مرد
من گور ویم ، گور ویم ، بر تن گرمش
افسردگی و سردی ی کافور نهادم
او مرده و در سینه ی من ،‌ این دل بی مهر
سنگی ست که من بر سر آن گور نهادم ...
 
سیمین بهبهانی